Wszystko zostaje w rodzinie

Rodzina w kulturze suahili różni się nieco od tej zachodniej. Jamaa czy też familia jest większa, najczęściej wielopokoleniowa. Więzy krwi i starszeństwo są tu bardzo ważne, a członkowie rodziny zazwyczaj używają terminów pokrewieństwa, kiedy się do siebie zwracają. A nie - jak to się u nasz przyjęło - imion. Dzieci spędzają z matką najczęściej tylko pierwsze lata życia, potem część trudów związanych z opieką i wychowaniem przejmują ciotki, babcie i starsze rodzeństwo. Starsze dziewczynki najczęściej przebywają w domu, gdzie pomagają innym kobietom. Poczucie silnego związku z rodziną sprawia, że Suahilijczycy są skorzy do pomocy nawet najdalszym krewnym. Nie ma się zatem co dziwić, że jednym z pierwszych pytań, jakie usłyszymy na Wybrzeżu Suahili, będzie to o naszą rodzinę. Wtedy może się przydać poniższy słowniczek.  

mtoto/watoto - dziecko/dzieci
mzazi/wazai - rodzic/rodzice
mama - matka
baba - ojciec
binti lub mtoto wa kike - córka
mtoto wa kiume - syn
bibi - babcia
babu - dziadek
mke - żona
mume - mąż
dada - starsza siostra
kaka - starszy brat
ndugu - młodszy brat, młodsza siostra, kuzyn lub kuzynka
biamu - syn brata ojca
shangazi - ciotka od strony ojca
mama mdogo - młodsza siostra matki
mama mkubwa - starsza siostra matki
mjomba - wujek ze strony matki
baba mdogo - młodszy brat ojca
baba mkubwa - starszy brat ojca
mtoto peke - jedynak lub jedynaczka
mpwa - siostrzeniec, siostrzenica, bratanek lub bratanica
mjukuu - wnuk lub wnuczka
mama mkwe - teściowa
baba mkwe - teść

Przyda się też kilka słówek na określenie naszego stanu cywilnego:
kufunga ndoa - brać ślub
kuoa - żenić się
kuolewa - wychodzić za mąż
arusi - wesele
bibi arusi - panna młoda
bwana arusi - pan młody
mtalaka - rozwodnik lub rozwódka
mjane - wdowiec lub wdowa

Możemy powiedzieć:
Mimi ni mtalaka. - Jestem rozwiedziony/rozwiedziona.
Yeye ni mjane. - On jest wdowcem. / Ona jest wdową.
Nimeoa. - Jestem żonaty.
Nimeolewa. - Jestem zamężna.
Sijaoa. - Nie mam jeszcze żony.
Sijaolewa. - Nie mam jeszcze męża.

Ciekawostką jest, że czasowników kuoa i kuolewa możemy użyć tylko w formie dokonanej lub w zaprzeczeniu formy dokonanej, co daje właśnie znaczenie jeszcze nie jestem. Kultura suahili nie przewiduje czegoś takiego, jak bycie singlem z wyboru nawet na poziomie gramatyki. Dla Suahilijczyka osoba dorosła, która nie ma męża czy żony i dzieci, to osoba, którą dotknęło wielkie nieszczęście. 

A tak wygląda ślub:

źródło: lilian-nabora-photography.blogspot.com

źródło: www.mambomagazine.com

Wesele nie obejdzie się bez tradycyjnego zdobienia ciała henną:

źródło: nationalgeographic.com

Więcej o zwyczajach ślubnych w kulturze suahili pisałam tutaj.